Onderzoek naar het ontstaan van een woord

Als vertaalbureau hebben wij een grote passie voor taal en hoe onze tolken en vertalers uw teksten het beste omzetten om uw boodschap helder over te brengen. Voor het toepassen van de juiste woorden is het interessant om naar de herkomst van woorden te kijken. Hoe is een taal ontstaan? SIGV Coöperatie duikt samen met u in het onderzoek naar het ontstaan van het woord.

Etymologie: hoe ontstaat een taal?

Wanneer we de historie van een bepaald woord proberen te vinden, spreken we van etymologie. Degenen die bij een uitgever werken aan een woordenboek of encyclopedie werken aan deze etymologie of woordherkomst. Als een woord qua inhoud en vorm identiek is aan een woord uit een andere taal, komen deze woorden naar alle waarschijnlijkheid uit dezelfde taalfamilie. Deze verwante woorden worden ook wel cognaten genoemd. Oorspronkelijk zijn deze woorden uit dezelfde brontaal voortgevloeid.

De doublet binnen de ontstaansgeschiedenis van woorden

Het komt voor dat een identiek woord zich in de brontaal op twee wijzen door ontwikkelt. We spreken hierbij van een doublet of tweelingwoord. Met deze naam bedoelen we een groep van twee of meerdere woorden in een taal die verschillende vormen en betekenissen aannemen, maar van oorsprong uit dezelfde taal voortkomen. Het gaat hierbij om erfwoorden die teruggaan naar een taal met een gemeenschappelijke voorouder, en leenwoorden die zijn overgenomen uit een andere taal.

De verschillende klanken bij het ontstaan van woorden

Aangezien iedere taal over zijn eigen uitspraak beschikt, variëren de woorden van verschillende talen enorm van elkaar. Woorden die eerst verwant aan elkaar waren, zijn door de uitspraak in werkelijkheid totaal anders. Binnen de historische taalkunde is het vinden van een klankwet een van de voornaamste taken. Door uit te vinden op welk moment de uitspraak van een bepaald woord veranderde, komt u meer te weten over hoe de taal is ontstaan. Bij de Indo-Europese talen is dit terug te herleiden tot de negentiende eeuw. Tot de Indo-Europese of Indo-Germaanse talenfamilie behoren maar liefst 400 verwante talen.

Klankwetten bij het ontstaan van een woord

Bij het ontstaan van woorden letten we op de klankwetten. Hierbij vindt er een regelmatig optredende verandering in de klank op, waardoor een nieuw woord ontstaat. Een voorbeeld hiervan is het verschil tussen de Nederlandse woorden tafel, hout en tussen in vergelijking met de Duitse woorden zabel, holz en zwischen. In het Duits spreekt men de woorden met een stevige ts-klank uit die als een z wordt geschreven. In het Nederlands zijn deze woorden echter aangepast met een t-klank. Het is hierbij wel opvallend dat in het Engels, Fries en meerdere dialecten van het Duits ook de t-klank voorkomt. Doordat taalhistorici zich verdiepen in deze woorden, is er een duidelijke grens te maken waar ten zuidoosten daarvan de personen met een z-klank spreken. Op deze wijze is een klankwet vastgesteld voor die regio. Woorden die voorheen een t-klank hadden, zijn in het Hoogduits overgegaan op een z.

Het ontstaan van woorden uit de Oergermaanse taal

Door middel van klankwetten en etymologie is duidelijk dat de Nederlandse, Duitse en Engelse talen nauw aan elkaar verwant zijn. Zij komen voort uit de gemeenschappelijke brontaal Oergermaans. Het Oergermaans behoort dan weer tot de Indo-Europese taalfamilie. Ondanks dat nooit een woord is opgeschreven in sommige gevallen, is het taalhistorici gelukt om steeds verder onderzoek naar de klankwetten uit te voeren, zodat de meeste woorden in de Oergermaanse vorm uitstekend te reconstrueren zijn.

Het gebruik van leenwoorden

In veel talen komen leenwoorden voor. Deze woorden lijken weliswaar op een andere taal, maar er is verder geen identieke klankwet op van toepassing. Een voorbeeld hiervan is het woord tank, dat in de meeste talen gelijk is. Dit heeft ermee te maken dat de meeste talen dit woord rechtstreeks uit het Engels hebben geleend. Zelfs in het Duits is het woord niet vervangen door Zank. Dit komt omdat de overname van het woord na de klankverschuiving van t naar z heeft plaatsgevonden.

De Onomatopee bij het ontstaan van woorden

Soms komt het voor dat woorden uit uiteenlopende talen wel op elkaar lijken qua klank. We spreken hier dan van een onomatopee. Deze woorden vormen soms een uitzondering op een klankwet die gevonden is. Bij de onomatopeeën geldt net als bij leenwoorden dat ze qua inhoud en vorm op elkaar kunnen lijken, ondanks dat ze van verschillende talen afstammen.

Schakel SIGV Coöperatie in voor taaladvies

Wilt u een tolk inhuren voor een professionele vertaling of zoekt u een vertaler Nederlands Spaans die u meer kan vertellen over de historie van woorden? SIGV Coöperatie werkt uitsluitend samen met ervaren en gepassioneerde vertalers en tolken die uw vertaling zo accuraat mogelijk weergeven. Neem gelijk contact met ons op via de website voor meer informatie.